Łożysko – budowa i funkcje

Łożysko to wspólny organ matki oraz płodu. Za co odpowiedzialne jest łożysko? Jakie funkcje pełni przy porodzie?

Łożysko – co to takiego

Łożysko jest organem przejściowym tworzącym się u ssaków z endometrium i kosmówki. Powstawanie takiego organu można podzielić na trzy etapy. Dopiero pod koniec pierwszego trymestru ciąży łożysko jest w pełni wykształcone i zdolne do pełnienia swoich funkcji.

W czwartym dniu po zapłodnieniu rozpoczyna się proces tworzenia łożyska. Dochodzi do różnicowania się zewnętrznej warstwy komórek wczesnego stadium rozwoju zarodka – trofoblastu. Potem powstaje kosmówka, aby pomiędzy 16 a 18 tygodniem ciąży doszło do przekształcenia się jej w łożysko.

Pod koniec 3 miesiąca ciąży naczynia krwionośne kosmków – błony płodowej zarodka połączone są z naczyniami krwionośnymi zarodka (dochodzi do odżywiania płodu drogą krwionośną).

Łożysko rozwija się do 36 tygodnia ciąży. Potem następuje jego stopniowe zanikanie. W trzeciej fazie porodu jest ono wydalane z organizmu kobiety.

Łożysko – budowa

Łożysko należy do typu krwiokosmówkowego. Pomaga połączyć układ krwionośny ciężarnej z układem płodu. Specjalnie wytworzona bariera łożyskowa nie pozwala zetknąć się krwi matki z krwią płodu.

Łożysko nie ma naczyń chłonnych i nie jest unerwione. Owalny lub okrągły organ stale rośnie, osiągając średnicę ok. 25 cm i grubość 2 mm. Jego końcowa masa stanowi ⅙ masy płodu i wynosi ok. 500 – 600 g.

W skład łożyska wchodzi:

• powierzchnia matczyna łożyska (przez całą ciążę jest zespolona ze ścianą macicy);
• płyta podstawna;
• zrazy łożyska i przegrody;
• powierzchnia płodowa łożyska (styka się z płynem owodniowym, to tu znajduje się przyczep pępowiny);
• płyta kosmkowa;
• kosmki końcowe (główne składniki strukturalne i funkcjonalne łożyska).

Łożysko – funkcje

Najważniejsze funkcje łożyska to:

• usuwanie produktów przemiany materii płodu;
• wytwarzanie hormonów niezbędnych do rozwoju ciąży;
• wymiana gazowa między matką a płodem;
• dostarczanie substancji odżywczych dla płodu.

Łożysko jest ważnym narządem tworzącym różnego rodzaju hormony. Obecność hormonów jest szczególnie ważna, jeżeli chodzi o rozwój płodu w brzuchu. Wśród tych hormonów znaleźć można:

• estrogeny (estron, estriol i estradiol stymulujące wzrost macicy);
• progesteron zmniejsza pobudliwość skurczową macicy (donoszenie ciąży jest możliwe);
• kortykotropinę łożyskową,
• tyreotropinę łożyskową,
• laktogen łożyskowy (HPL, odpowiedzialny m.in. za przygotowanie sutków do laktacji);
• gonadotropinę kosmówkową (hCG, utrzymuje funkcje ciałka żółtego  w pierwszych tygodniach ciąży i podtrzymuje produkcję progesteronu).

Łożysko – rodzaje

W zależności od stopnia złączenia kosmówki z błoną śluzową macicy wyróżnia się:

• łożysko bezdoczesnowe (nieinwazyjne, rzekome);
• łożysko doczesnowe (inwazyjne, prawdziwe).

Biorąc pod uwagę liczbę warstw tworzących łożysko dzielimy je na:

• łożysko nabłonkowo-kosmówkowe;
• łożysko śródbłonkowo-kosmówkowe;
• łożysko krwio-kosmówkowe.

Łożysko – możliwe zaburzenia

Czynnikami wpływającymi na nieprawidłowo działające łożysko są:

• naczynia zbaczające łożyska;
• dodatkowe płaty łożyska;
• łożysko welonowate lub pierścieniowate.

Poważnym problemem jest przedwczesne oddzielanie się łożyska oraz łożysko przodujące.

Zaburzenia powodujące, że naczynia krwionośne przebiegają poza pępowiną i łożyskiem mogą prowadzić do występowania krwotoków wewnątrzmacicznych.

Łożysko – badanie

Łożysko jest obiektem badań w czasie ciąży. Ocenia się:

• budowę;
• strukturę (występowanie potencjalnych guzów, torbieli, starzenie się łożyska);
• przyczep sznura pępowinowego;
• błony płodowe pozałożyskowe;
• położenie łożyska oraz relację do ujścia wewnętrznego szyjki macicy;
• echogeniczność;
• wielkość (małe łożysko oznacza triploidię lub hipotrofię płodu, za duże łożysko może oznaczać makrosomię płodu, niedokrwistość, konflikt serologiczny lub cukrzycę).

Lekarze przy porodzie zalecają kontakt skóra do skóry matki oraz dziecka. Pobudza to wydzielanie się oksytocyny wpływającej na nasilenie się skurczów macicy. Dochodzi do odklejenia się łożyska od ścian. Kobieta ponownie zaczyna przeć, czego efektem będzie poród łożyska. Położna ocenia jego stan i sprawdza czy jest ono kompletne.

Benefity dla rodziców zaraz po urodzeniu dziecka - sprawdź infografikę!